Protez Bacak Rehabilitasyonu ve Günlük Yaşam Kılavuzu – Türkiye Rehberi 2025

İçindekiler

Giriş ve Genel Bilgiler
Türkiye’de SGK Destekleri ve Yasal Haklar
Protez Türleri ve Fiyat Aralıkları
Rehabilitasyon Süreci
Türkiye’deki Destek Kuruluşları
Günlük Yaşam Pratikleri
Psikolojik Destek ve Adaptasyon
Fiziksel Aktivite ve Spor
İş Hayatına Dönüş
Sık Sorulan Sorular

Giriş ve Genel Bilgiler

Protez bacak rehabilitasyonu, ampute bireylerin yaşam kalitesini artırmak ve günlük aktivitelerini bağımsız bir şekilde sürdürebilmelerini sağlamak amacıyla yapılan kapsamlı bir süreçtir. Bu kılavuz, Türkiye’deki ampute bireyler için güncel bilgileri, yasal hakları ve pratik önerileri içermektedir.

Amputasyon Türleri

Diz Altı (Transtibial) Amputasyon: Diz eklemi korunmuş, baldır kemiği kesilerek yapılan amputasyon
Diz Üstü (Transfemoral) Amputasyon: Uyluk kemiğinden yapılan amputasyon
Diz Dezartikulasyonu: Diz ekleminden yapılan amputasyon
Kalça Dezartikulasyonu: Kalça ekleminden yapılan amputasyon

Türkiye’de SGK Destekleri ve Yasal Haklar

2025 Yılı SGK Protez Ödemeleri

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), protez bacak ihtiyacı olan sigortalı vatandaşlar için çeşitli ödeme seçenekleri sunmaktadır:

Diz Üstü Protez Ödemeleri:

Pin Sistemli Protez: 20.210 TL
Pnömatik Protez: 44.268 TL
Hidrolik Protez: 61.880 TL
Mikro İşlemcili (Biyonik) Protez: 115.000 TL

Diz Altı Protez Ödemeleri:

Temel Protez: 6.390 TL – 18.112,50 TL arası
İleri Teknoloji Protez: 10.302 TL – 90.000 TL arası

SGK Başvuru Koşulları

Protez desteğinden yararlanabilmek için:

Belirli bir engellilik derecesine sahip olmak
SGK onaylı sağlık raporu almak
Tıbbi gerekçelendirme belgesi sunmak
Uygun sağlık kuruluşundan başvuru yapmak

Başvuru Süreci

Hastane tarafından protez ihtiyacını belgelendiren rapor hazırlanması
SGK’ya başvuru yapılması
Onay sürecinin tamamlanması (ortalama 15-30 gün)
Protez merkezinde ölçüm ve imalat süreci
Uyum ve takip sürecinin başlatılması

Protez Türleri ve Fiyat Aralıkları

Teknolojik Sınıflandırma

Mekanik Protezler

Avantajlar: Dayanıklı, bakım gerektirmeyen, uygun fiyatlı
Dezavantajlar: Sınırlı hareket kabiliyeti
Fiyat Aralığı: 8.000 – 25.000 TL

Hidrolik/Pnömatik Protezler

Avantajlar: Daha doğal yürüyüş, hız değişikliklerine uyum
Dezavantajlar: Periyodik bakım gereksinimi
Fiyat Aralığı: 35.000 – 70.000 TL

Mikro İşlemcili (Biyonik) Protezler

Avantajlar: En doğal hareket, otomatik uyum, çoklu aktivite modu
Dezavantajlar: Yüksek maliyet, şarj gereksinimi
Fiyat Aralığı: 100.000 – 300.000 TL

Uygun Protez Seçimi Kriterleri

Amputasyon seviyesi ve kalitesi
Yaşam tarzı ve aktivite düzeyi
Mesleki gereksinimler
Yaş ve genel sağlık durumu
Ekonomik koşullar

Rehabilitasyon Süreci

Erken Dönem Rehabilitasyon (Ameliyat Sonrası 0-6 Hafta)

İlk 48 Saat

Yara bakımı ve enfeksiyon kontrolü
Ödem kontrolü (elevasyonu, kompresyon)
Pozisyonlama ve kontraktür önleme
Solunum egzersizleri

3-14. Günler

Yara iyileşmesi takibi
Güdük şekillendirme egzersizleri
Pasif ve aktif hareket egzersizleri
Transfer aktiviteleri (yataktan sandalyeye)

2-6. Haftalar

Güdük olgunlaştırma
Kuvvetlendirme egzersizleri
Denge ve koordinasyon çalışmaları
Protez öncesi hazırlık

Protez Eğitimi ve Adaptasyon (6-12 Hafta)

Protez Tanıma ve Giyim-Çıkarma

Protez parçalarının tanıtımı
Doğru giyim tekniği
Güvenli çıkarma yöntemi
Hijyen kuralları

Temel Mobilite Eğitimi

Ayakta durma ve denge
İlk adımlar (paralel barlar arasında)
Yürüteç ile yürüme
Baston ile yürüme

İleri Mobilite Becerileri

Bağımsız yürüme
Merdiven çıkma-inme
Rampa kullanımı
Günlük aktivitelere uyum

Uzun Dönem Rehabilitasyon (3-12 Ay)

Fonksiyonel Eğitim

Ev içi aktiviteler
İş yerine özgü beceriler
Spor ve rekreasyon aktiviteleri
Sosyal ortamlara uyum

Takip ve Bakım

Düzenli protez kontrolü
Güdük sağlığı değerlendirmesi
Egzersiz programı güncellemesi
Psikolojik destek devamı

Türkiye’deki Destek Kuruluşları

Devlet Kurumları

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)

Hizmetler: Protez desteği, tedavi masrafları, ilaç desteği
İletişim: 444 2 821 / www.sgk.gov.tr

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı

Hizmetler: Engellilik raporu, sosyal yardım, rehabilitasyon hizmetleri
İletişim: 183 / www.aile.gov.tr

Belediye Sosyal Hizmetler

Hizmetler: Yerel destek programları, ulaşım kolaylığı, ev bakım hizmetleri
Örnek: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sosyal Hizmetler Dairesi

Özel Rehabilitasyon Merkezleri

ROMMER International Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi

Özellik: Ampute rehabilitasyonunda uzman
Hizmetler: Kapsamlı rehabilitasyon programları, bireysel tedavi planları
İletişim: www.rommer.com.tr

Umut Işığı Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Hizmetler: Özel eğitim ve rehabilitasyon
İletişim: www.umutisigi.com.tr

Sivil Toplum Kuruluşları

Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Derneği

Hizmetler: Mesleki eğitim, hasta hakları, bilimsel çalışmalar
İletişim: www.tftr.org.tr

Bedensel Engelliler Federasyonu

Hizmetler: Hak savunuculuğu, sosyal aktiviteler, danışmanlık
Faaliyet Alanları: Spor, eğitim, iş imkanları

Ampute Futbol Federasyonu

Hizmetler: Spor olanakları, sosyal entegrasyon, takım sporları
Hedef Kitle: Ampute sporcular ve spor yapmak isteyen bireyler

Üniversite Hastaneleri ve Eğitim Kurumları

Hacettepe Üniversitesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Fakültesi

Hizmetler: İleri düzey rehabilitasyon, araştırma projeleri
Özellik: Türkiye’nin en köklü rehabilitasyon merkezi

Istanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

Hizmetler: Protez fitment, rehabilitasyon, multidisipliner yaklaşım

Günlük Yaşam Pratikleri

Ev Düzenlemeleri

Güvenlik Önlemleri

Kaydırmaz halı altlıkları kullanımı
Merdiven korkulukları ve rampa uygulamaları
Banyo güvenlik barları
Yeterli aydınlatma sağlanması
Eşiklerin kaldırılması veya rampa yapılması

Pratik Çözümler

Yatak yüksekliğinin ayarlanması (43-50 cm ideal)
Sandalye kolçaklarının kullanımı
Gardrop düzenlemesi (kolay erişilebilir raflar)
Mutfak tezgahı yüksekliği ayarı

Giyim ve Kişisel Bakım

Giyim Önerileri

Esnek kumaşlardan yapılmış giysiler
Fermuarlı veya düğmeli pantolonlar (çekme tarzı yerine)
Ayakkabı seçiminde stabilite ve konfor önceliği
Protez ile uyumlu çorap tercihi

Kişisel Hijyen

Günlük güdük temizliği
Protez soket temizliği
Cilt bakımı ve nem kontrolü
Kızarıklık ve yaralanma kontrolü

Ulaşım ve Mobilite

Toplu Taşıma

Engelliler için özel alanların kullanımı
İndirimli ulaşım kartları (Engelli Kartı)
Öncelikli biniş hakları
Destek personeli talep etme

Özel Araç Kullanımı

Otomobil modifikasyonları
Sürücü kursu adaptasyonları
İndirimli araç alım destekleri
Otopark kolaylıkları

Psikolojik Destek ve Adaptasyon

Duygusal Süreç Yönetimi

Normal Tepkiler

Kayıp hissi ve yas süreci
Öfke ve kızgınlık duyguları
Kaygı ve depresyon belirtileri
Sosyal geri çekilme eğilimi

Başa Çıkma Stratejileri

Profesyonel psikolojik destek alma
Akran destek gruplarına katılım
Aile içi iletişimi güçlendirme
Kısa vadeli hedefler belirleme

Sosyal Entegrasyon

Aile Desteği

Aile üyelerinin eğitimi
Ev içi rollerin yeniden dağılımı
Açık iletişim kanalları
Sabır ve anlayış gösterme

Arkadaş Çevresi

Eski dostlukları sürdürme
Yeni sosyal bağlantılar kurma
Aktivite gruplarına katılım
Önyargılarla başa çıkma

Fiziksel Aktivite ve Spor

Günlük Egzersiz Programı

Sabah Rutini (20-30 dakika)

Güdük masajı ve ısınma
Esneklik egzersizleri
Denge çalışmaları
Kuvvetlendirme hareketleri

Akşam Rutini (15-20 dakika)

Germe egzersizleri
Rahatlama teknikleri
Güdük bakımı
Dinlendirme pozisyonları

Spor Aktiviteleri

Başlangıç Seviyesi

Yüzme (düşük darbe, tam vücut)
Masa tenisi (el-göz koordinasyonu)
Bisiklet (statik ve dinamik)
Yoga ve pilates (esneklik ve güç)

İleri Seviye

Basketbol (ampute basketbol)
Futbol (ampute futbol)
Atletizm (koşu, atlama)
Kayak (protez kayak ekipmanları)

Spor Kulüpleri ve Fırsatlar

Ampute Futbol

Türkiye Ampute Futbol Federasyonu
Yerel kulüp antrenmanları
Ulusal ve uluslararası turnuvalar

Paralimpik Spor Dalları

Atletizm, yüzme, bisiklet
Milli takım seçmeleri
Profesyonel sporculuk olanakları

İş Hayatına Dönüş

Yasal Haklar ve Koruma

İş Kanunu Korumaları

İşten çıkarma yasağı (6 ay)
Görev değişikliği hakları
Çalışma saatleri düzenlemesi
Ergonomik çalışma ortamı talep etme

Devlet Teşvikleri

İşveren SGK prim destekleri
İşyeri adaptasyon yardımları
Mesleki rehabilitasyon programları
İş bulma kurumları desteği

Meslek Seçimi ve Adaptasyon

Uygun Meslek Alanları

Büro işleri ve yönetim
Eğitim ve öğretmenlik
Danışmanlık hizmetleri
Teknoloji ve yazılım
Sanat ve tasarım

İşyeri Düzenlemeleri

Çalışma masası yüksekliği
Ergonomik sandalye seçimi
Özel parkur tasarımı
Dinlenme alanları

Girişimcilik ve Kendi İşini Kurma

Destekler ve Hibeler

KOSGEB girişimcilik destekleri
Belediye mikro kredi programları
Engelli girişimci hibeler
Online iş kurma olanakları

Sık Sorulan Sorular

Protez ve SGK Destekleri

S: Protez ne kadar sürede yenilenir? C: SGK, protezlerin 5 yılda bir yenilenmesini destekler. Özel durumlar (hasar, uyumsuzluk vb.) için daha erken yenileme mümkündür.

S: Protez masraflarının ne kadarı SGK tarafından karşılanır? C: SGK, belirli limitler dahilinde protez masraflarının tamamını karşılar. Limit üzeri masraflar hasta tarafından ödenir.

S: Özel sigorta ile protez masrafları karşılanır mı? C: Çoğu özel sağlık sigortası protez masraflarını kısmen karşılar. Poliçe şartlarını detaylı inceleyin.

Rehabilitasyon Süreci

S: Rehabilitasyon süreci ne kadar sürer? C: Temel rehabilitasyon 3-6 ay, tam adaptasyon 6-12 ay sürebilir. Bireysel farklılıklar gösterir.

S: Protez ile spor yapabilir miyim? C: Evet, uygun protez seçimi ve eğitim ile çoğu spor dalında aktif olabilirsiniz.

S: Protez ağrı yapıyor, ne yapmalıyım? C: Derhal protez uzmanınıza başvurun. Ağrı, uyumsuzluk veya hasarın işareti olabilir.

Günlük Yaşam

S: Protez ile araba kullanabilir miyim? C: Evet, sol bacak amputasyonu otomatik vites ile sorunsuz, sağ bacak amputasyonu için özel modifikasyonlar gerekir.

S: Protez ne kadar dayanır? C: Kaliteli protezler ortalama 5-7 yıl dayanır. Kullanım şekli ve bakım sıklığı ömrü etkiler.

S: Protez ile yüzme mümkün mü? C: Standart protezler su geçirmez değildir. Özel su geçirmez protezler veya protez çıkarılarak yüzülebilir.

Sonuç ve Öneriler

Protez bacak rehabilitasyonu sadece fiziksel bir süreç değil, aynı zamanda psikolojik ve sosyal uyumu da içeren kapsamlı bir yolculuktur. Türkiye’de SGK destekleri, kaliteli sağlık hizmetleri ve güçlü destek kuruluşları ile ampute bireyler yaşam kalitelerini önemli ölçüde artırabilirler.

Başarı İçin Kilit Noktalar:

Erken başlangıç ve düzenli rehabilitasyon
Profesyonel destek alma
Aile ve sosyal çevre desteği
Pozitif yaklaşım ve sabırlı olma
Yasal haklarından faydalanma

İletişim ve Destek Hatları:

Acil Durum: 112
SGK Bilgi Hattı: 444 2 821
Engellilik Danışma Hattı: 183
Alo Sağlık: 184

Bu kılavuz, güncel bilgileri içermekle birlikte, bireysel durumunuz için mutlaka sağlık profesyonellerinizle görüşünüz. Her ampute bireyin ihtiyaçları ve potansiyeli farklıdır, bu nedenle kişiselleştirilmiş yaklaşım en iyisidir.