Amputasyon Sonrası Fantom Hissi ve Hayalet Uzuv Ağrısı: Neden Olur, Nasıl Azaltılır?
Vücudumuzun bölümlerinin beynimizde duyusal ve motor alanları bulunmaktadır. Bu alanlarda, uzuvlarımızdan gelen sinyaller işlenir. Bir uzvun kaybı durumunda beynimiz, yeni bölgelerden gelen sinyalleri düzenlemeye çalışır. Bu yeniden öğrenme süreci bazen zaman alabilir ve sinyal işlemede aksaklıklar yaşanabilir.
Kişi, ampute edilen olmayan kolun, bacağın, parmakların varlığını hissetme, ağrı, kaşıntı, karıncalanma gibi hissiyatların olduğu hayalet uzuv sendromu yaşayabilir. Fantom hissi ya da hayalet uzuv ağrısı olarak da bilinen bu duyular, amputasyon sonrasında klinikte çok sık karşılaşılan bir durumdur. Hastanın günlük yaşam aktivitelerinin kısıtlanmasına ve yaşam kalitesinin düşmesine neden olabilir.
Bu durumun şiddeti ve süresi kişiden kişiye değişmektedir. Ancak bu süreçte yapılacak uygun uygulamalarla belirtiler en aza indirgenebilir.
Amputasyon Sonrası Phantom Hissi Rehabilitasyonunda Kullanılan Bazı Uygulamalar:
- Ayna Terapi Egzersizleri:
Fizyoterapist eşliğinde, sağlam taraf aynanın önüne; ampute taraf ise aynanın arka kısmında görünmeyecek şekilde konumlandırılır. Fizyoterapist tarafından gösterilen egzersizler sağlam tarafta yaptırılırken, aynadan izlenir ve ampute tarafla taklit edilmeye çalışılır. - Protez Kullanımı:
Protez teknisyeni tarafından yapılan kişiye uygun protez ve protezin doğru kullanımı, yapay uzvun görsel algısıyla phantom hissinin azaltılmasına yardımcı olur. - Duyu Çalışmaları:
Aşırı ve karışık duyu algısının varlığında, hassasiyeti azaltmak amacıyla desensitizasyon uygulamaları yapılabilir. - Elektrik Stimülasyonu:
Duyu girdisi oluşturmak ve santral sensitizasyon ile kapı kontrol mekanizmalarından yararlanarak ağrıyı azaltmak amacıyla TENS uygulamaları yapılabilir.
Bu uygulamalar, doktor onayı ile fizyoterapist tarafından yapılmalıdır.