Ampüte Rehabilitasyonu
Ampute rehabilitasyonu amputasyon öncesinde başlayan ve hastanın sürekli takibini gerektiren bir süreçtir. Hastanın toplum hayatına geri döndürülebilmesi için rehabilitasyonun her aşamasında hastaya destek olunmalıdır.
Rehabilitasyonun başarıya ulaşabilmesi için multidisipliner bir ekibin iş birliği içerisinde hasta odaklı çalışması gerekmektedir. Multidsipliner ekipte; hastanın ailesi, ortopedik cerrah, fizyoterapist, protez teknikeri, ergoterapist, psikiatrist / klinik psikolog, hemşire, yer almalıdır. Ampute rehabiltasyonu, preoperatif, postoperatif, preprostetik, prostetik ve postprostetik dönemleri olmak üzere beş aşamadan oluşmaktadır. Her aşama birbirinden farklı öneme sahiptir.
Bunun yanında her bir aşama birbirini desteklemekte ve hastaya olumlu etkilerini arttırıcı etkide bulunmaktadır. Rehabilitasyon sürecinde temel amaç hastanın fonksiyonel kapasitesini arttırmaktır. Kuvvetlendirme, denge, yürüyüş ve proteze uyum eğitimlerini içeren iyi bir rehabilitasyon süreci, amputenin protezi ile uyumunu arttıracak ve aktif mobilizasyon sürecine geçiş süresini kısaltacaktır.
Bireyin hareketliliği en önemli öncelik olduğu için prostetik rehabilitasyon çok önemlidir. Bu sürecin verimli geçmesi, protez memnuniyeti ve hastanın toplumsal integrasyonu açısından çok önemlidir. Rehabilitasyon süreci ve protez kullanımı, amputenin fonksiyonel kısıtlanmasını azalıp, sosyal uyumu olumlu yönde etki yapacaktır.
Ampute Rehabilitasyonu Nedir?
Amputasyon, kol veya bacaklar ile bunlara ait el, ayak, parmak gibi uç noktaları da içeren ekstremite ve/veya kısımlarının kesilerek çıkartılma işlemidir. Kesilen kısmın yerine protez denilen yapay bir organ konulur. Ampute rehabilitasyon, amputasyon öncesinden başlayıp, kişinin protezini başarılı bir şekilde kullanarak toplumla yeniden bütünleşmesi, mesleğine geri dönmesi ve günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmesine kadar giden uzun bir süreci kapsar.
Hastalar, mümkün olduğu kadar kısa sürede, hastane ortamı da dahil olmak üzere günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlıklarını kazanmalıdır. Hasta tekerlekli sandalye kullanarak, erken mobilize olur ve küçük işler de yaparak kendine olan güvenini artırabilir.
Ampute rehabilitasyonu Neden Önemlidir?
İnsan, dinamik bir yapıya sahiptir. Dik pozisyonda durabilmek, denge sağlayabilmek, yürüyebilmek ve hareket edebilmek için bacaklara; kendine bakım, yemek yeme benzeri aktiviteler için de kollara gereksinim duyar. Bu fonksiyonların kaybı, insanın günlük yaşamını etkileyen çok önemli bir sorundur. Kol, bacak veya bu uzuvlarından bazılarının kesilip çıkarılacak olan kişi, bu yetersizliğini ve fonksiyon kaybını protezlerle gidermeye çalışacaktır.
Ampute Rehabilitasyonunun Amacı Nelerdir?
Amputasyon öncelikle psikolojik bir travmadır. İlk tepki amputasyona inanmama, utanma, amputasyonu ceza olarak düşünme, depresyon olabilir veya kişi kendisi için her şeyin bittiğini düşünebilir. Vücut görünümünün (imajın) değişmesi rahatsız edicidir.
Bütün bu sorunları kısa sürede uygun bir protez ile erken hareketlilik sağlayarak en aza indirmek bir çözüm olabilir. Diğer yönden fonksiyonel bağımsızlık kazandıkça kişinin kendine olan güveni artacak, çevre uyumu ve sosyal yaşantısı olumlu yönde etkilenecektir.
Amputelerde rehabilitasyonun amacı; yapım tekniği uygun, rahat, fonksiyonel ve dış görünümü estetik bir protezle rehabilitasyon programı uygulayarak kişinin eski sosyal yaşantısına, işine dönmesini veya yeni bir iş yapabilecek duruma gelmesini sağlamaktır
Ampute Rehabilitasyonu Egzersizlerinde Nelere Dikkat Edilmelidir?
Amputasyon hastaları, kendileri gibi olan hasta grupları içinde tedavi edilebilir. Bu onların psikolojik olarak da desteklenmesi açısından gereklidir. Aynı zamanda terapistin hastasıyla iyi bir iletişimi olması önemlidir. Tedavi süresince yapılacak değerlendirmeler, gelişimin gözlenmesi ve egzersiz programının yürütülmesi açısından önemlidir.
Hastaya ev programı verilmelidir. Egzersizler, en temel egzersizler olarak seçilmeli ve çok karmaşık olmamalıdır. Egzersizler, bir kağıda hastanın anlayabileceği bir dilde yazılıp verilmelidir. Ancak öncesinde bu egzersizler yaptırılarak öğretilmeye çalışılmalıdır.
Terapist her zaman ampute tarafın yanı sıra, diğer tarafın da egzersize katılması gerektiğini göz önünde bulundurmalıdır. Bu açıdan egzersizler tüm vücudu kapsamalıdır. Egzersizler sırasında ampute kişiye verilecek destekler ve korumalarla ilgili olarak hasta bilinçlendirilmelidir.